Jak przygotować dziecko do pobytu w szpitalu –  poradnik dla rodziców cz.1

Autorka: Justyna Ławniczak, psycholog, psychoonkolog w trakcie specjalizacji

Mam na imię Justyna. Pracuję jako psycholog w Fundacji „Krwinka”. Na Uniwersytecie SWPS kończę specjalizację z psychoonkologii. Każdego dnia spotykam dzieci, które chorują onkologicznie oraz ich rodziny. Towarzyszę im w szpitalu – czasem w ciszy, czasem w rozmowie, a czasem po prostu w zabawie, która niesie ulgę. To tekst o przygotowaniu Twojego Dziecka do pobytu w szpitalu cz.1. O tym, że nawet w najbardziej medycznym świecie to, co ludzkie, ma największe znaczenie.

Pobyt dziecka w szpitalu to jedno z najtrudniejszych doświadczeń, z jakimi mogą zmierzyć się zarówno mali pacjenci, jak i ich opiekunowie. Lęk, niepewność i stres towarzyszące hospitalizacji mogą znacząco wpłynąć na samopoczucie dziecka, a także na jego zdolność do współpracy z personelem medycznym w procesie leczenia. Jako psycholog i psychoonkolog (w trakcie specjalizacji) w Fundacji „Krwinka", która od lat wspiera dzieci z chorobami nowotworowymi i ich rodziny - widzę, jak ogromną rolę odgrywa odpowiednie przygotowanie do tego trudnego czasu. W tym artykule przedstawiam szczegółowe strategie i praktyczne wskazówki, które pomogą rodzicom zmniejszyć stres dziecka, ułatwić mu adaptację do szpitalnej rzeczywistości i wesprzeć całą rodzinę w radzeniu sobie z emocjami. Bez względu na to, czy hospitalizacja jest planowana, czy wynika z nagłej sytuacji, odpowiednie podejście może znacząco złagodzić negatywne skutki tego doświadczenia.

Dlaczego przygotowanie do hospitalizacji jest tak ważne?

Hospitalizacja, zwłaszcza w przypadku dzieci z chorobami nowotworowymi, to nie tylko wyzwanie medyczne, ale także emocjonalne i psychologiczne. Badania wskazują, że dzieci, które nie zostały odpowiednio przygotowane do pobytu w szpitalu, doświadczają wyższego poziomu lęku i stresu, co może prowadzić do trudności w leczeniu i dłuższego okresu rekonwalescencji. Z kolei rodzice, którzy nie otrzymują wystarczającego wsparcia psychoedukacyjnego, często czują się bezradni, co przekłada się na ich zdolność do pomocy dziecku. W efekcie powstaje błędne koło: lęk dziecka nasila stres rodziców, a ich niepokój potęguje obawy małego pacjenta.

Przygotowanie dziecka do pobytu w szpitalu to proces wielowymiarowy. Obejmuje nie tylko przekazanie informacji o tym, co je czeka, ale także stworzenie pozytywnego obrazu szpitala, zapewnienie emocjonalnego wsparcia i zaangażowanie dziecka w przygotowania. Psychologia dziecięca podkreśla, że wcześniejsze zapoznanie z procedurami medycznymi i adaptacja do nowej rzeczywistości mogą znacząco obniżyć poziom lęku oraz ułatwić radzenie sobie z niepewnością. Najbardziej bowiem, boimy się sytuacji nowych, nieznanych, obcych. Po wstępnym oswojeniu z nimi rozpoczyna się proces adaptacji który pozwala nam trwać w skrajnie wymagającej sytuacji. 

W niniejszym poradniku z podziałem na pierwszą, drugą oraz trzecią część znajdziesz: 

• Rodzicu, jesteś ważny, zadbaj również o siebie- wyjaśnienie wagi zagadnienia.    
• szczegółowe metody pracy z dzieckiem dostosowane do jego  wieku.
• konkretne narzędzia, które pomogą Tobie i Twojej rodzinie przejść przez ten trudny czas.
• informacje dotyczące komunikacji z dzieckiem 
• praktyczne wskazówki dotyczące emocji oraz sposobów radzenia sobie z nimi.                                                

                                                              Zapraszamy do dalszej lektury.

Rodzicu, Twoja rola jest nieoceniona

Rodzice są dla dziecka najważniejszym źródłem wsparcia i stabilności – szczególnie w obliczu hospitalizacji. Twoja postawa, sposób komunikacji i umiejętność radzenia sobie z własnymi emocjami mają bezpośredni wpływ na to, jak dziecko zareaguje na pobyt w szpitalu. Jeśli Ty zachowasz spokój i okażesz pewność, dziecko będzie bardziej skłonne zaakceptować sytuację i poczuje się bezpieczniej. Z drugiej strony, jeśli wyczuje Twój niepokój czy strach, jego lęk może się nasilić. Dlatego tak ważne jest, abyś zadbał również o siebie – w Fundacji "Krwinka" oferujemy rodzicom wsparcie psychologiczne, które pomaga zmierzyć się z własnymi obawami i lepiej wspierać dziecko.

Dzieci są niezwykle wyczulone na emocje opiekunów. Nawet jeśli nie rozumieją słów, potrafią odczytać ton głosu, mimikę czy napięcie w ciele rodzica. Dlatego warto świadomie pracować nad tym, jak przekazujesz informacje o hospitalizacji. Unikaj nadmiernego okazywania niepokoju w obecności dziecka – zamiast tego skup się na budowaniu atmosfery zaufania i spokoju. Chciałabym w tym miejscu podkreślić ważność regulacji oraz koregulacji emocji (wzajemnego wsparcia).

Regulacja emocji to zdolność rodziców do świadomego zarządzania swoimi uczuciami, takimi jak lęk, smutek, złość, strach czy bezradność, które często towarzyszą diagnozie i leczeniu onkologicznemu dziecka. Rodzice muszą radzić sobie z własnymi emocjami, aby móc wspierać dziecko i podejmować racjonalne decyzje dotyczące leczenia. Skuteczna regulacja emocji obejmuje:

• Świadomość emocji: Rozpoznawanie i nazywanie uczuć, co pomaga w ich przetwarzaniu.
• Strategie radzenia sobie: Używanie technik relaksacyjnych aby zmniejszyć napięcie. 
• Unikanie tłumienia emocji: Wyrażanie uczuć w zdrowy sposób (np. rozmowa z partnerem lub specjalistą) zamiast ich hamowania, co może prowadzić do wypalenia emocjonalnego czy wybuchu emocji.

Koregulacja emocji to proces, w którym rodzice wzajemnie wspierają się w radzeniu sobie z trudnymi uczuciami, polegając na sobie nawzajem. Mogą również czerpać wsparcie od najbliższych czy przyjaciół dając sobie bliskość, ciepło, zrozumienie oraz wyrozumiałość, co w tak wymagającej sytuacji jest nieocenione.

O tym wszystkim oraz wiele więcej przeczytasz niebawem w zakładce "Psychoedukacja". 

Jeśli czujesz, że emocje Cię przerastają, nie wahaj się skorzystać z pomocy specjalisty. 

Źródło:

1. Koller, D. (2008). Child Life Council Evidence-Based Practice Statement on Preparing Children and Adolescents for Medical Procedures. Child Life Council Bulletin, 26(1), 1-5.

2. Shapiro, S. L., et al. (2013). Mindfulness and health care professionals: A review of the research. Journal of Clinical Psychology, 69(2), 196-207.

3. Kłos, A., & Olszewska, A. (2020). Dziecko w szpitalu: Poradnik dla rodziców i opiekunów. Wydawnictwo Medyczne.

4. Rogiewicz, M. (2017). Rodzic w roli terapeuty: Jak wspierać dziecko w trudnych sytuacjach życiowych. Wydawnictwo Naukowe PWN.