Fundamenty komunikacji z dzieckiem:

• Ciepło i uważność – twoja mimika, ton głosu i postawa niosą więcej informacji niż słowa. Utrzymuj kontakt wzrokowy na poziomie dziecka, mów spokojnie i z empatią. 
• Szczerość, ale z wyczuciem – niedopowiedzenia mogą budzić niepokój, a nadmiar szczegółów – przytłoczyć. Wyjaśniaj tylko to, co dziecko jest w stanie zrozumieć i odpowiadaj na jego pytania.
• Elastyczność – każde dziecko jest inne, ma różne potrzeby i tempo przetwarzania informacji. Obserwuj jego reakcje oraz staraj się dostosować sposób rozmowy.
• Budowanie poczucia wpływu – nawet drobne, maluteńkie wybory (np. wybór smaku syropu czy miejsca siedzenia) przywracają sprawczość w trudnym czasie. Stwarzaj takie możliwości dla Dziecka. Dla Rodzica to drobnostka, a dla Dziecka "bardzo poważne" decyzje, które może podejmować SAM : )

Praca nad sobą – Obecność z dzieckiem wymaga siły, cierpliwości i świadomości własnych emocji. Regularne dbanie o siebie pozwala lepiej wspierać dziecko

Jak rozmawiać?

• • Używaj prostych sformułowań: „Jedziemy do miejsca, gdzie lekarze pomogą Ci poczuć się lepiej” lub „Będziemy w szpitalu, a mama będzie tam z Tobą”.
  • Podkreśl swoją obecność: „Tata nie zostawi Cię samego”.
  • Unikaj technicznych szczegółów o procedurach – mogą być niezrozumiałe i przerażające. Będą budzić jeszcze większy, niepotrzebny strach.
    
    

Praktyczne wskazówki:

• • Zabierz do szpitala znajomy przedmiot, np. ulubioną przytulankę - misia, który zapewni komfort.
  • Obserwuj zachowanie dziecka i reaguj na jego potrzeby – płacz czy niepokój to sygnał, że potrzebuje więcej bliskości.
  • „Mówienie emocjami” – Nazywaj emocje dziecka w prosty sposób, np. „Widzę, że się martwisz, tuli się teraz miś, my też się możemy przytulić”. To buduje więź i przy okazji uczy rozpoznawania uczuć.
  • Dotyk jako narzędzie – Delikatne głaskanie, trzymanie za rączkę czy przytulanie (jeśli dziecko tego chce) działa uspokajająco i wzmacnia poczucie bezpieczeństwa

Praca nad sobą:

• Uważność na własne napięcie – Dzieci w tym wieku są jak gąbki – wyczuwają stres rodzica. Ćwicz techniki relaksacyjne np. głębokie oddechy, zanim podejdziesz do dziecka.  Nie mówimy tutaj o Mindfulness na najwyższym poziomie, ale o pamiętaniu, że nawet próba minimalnego wyciszenia emocji może okazać się nieoceniona. 
• Świadome spowolnienie tempa – Spokojny oddech i powolne ruchy rodzica pomagają dziecku się wyciszyć. Spróbuj mówić ciszej i wolniej, by stworzyć spokojną atmosferę. 
• Tworzenie mikro-rytuałów – Np. wspólne śpiewanie krótkiej piosenki przed każdym badaniem, co daje dziecku poczucie przewidywalności.

Jak rozmawiać?

• • Powiedz: „Szpital to miejsce, gdzie lekarze i pielęgniarki pomagają dzieciom wyzdrowieć”.
  • Wyjaśnij, że to nie kara: „Idziemy tam, żebyś poczuł się lepiej, a ja będę przy Tobie”.
  • Opisz, co się wydarzy, w prosty sposób: „Będziesz spał w łóżku, a lekarz sprawdzi, jak się masz”.
  • „Zabierzesz ze sobą swoją ulubioną piżamkę”.
  • Opowieści metaforyczne – Używaj bajek, np. „W twoim brzuszku zamieszkał mały chochlik, a lekarze mają specjalne narzędzia, by go wygonić”. To pomaga dzieciom zrozumieć chorobę w ich języku oraz postrzeganiu rzeczywistości. 

Praktyczne wskazówki:

• • Czytaj książeczki o tematyce szpitalnej, np. „Kicia Kocia w szpitalu” – to pomaga oswoić temat w formie zabawy.
  • Zapewnij o możliwości kontaktu z rodziną, np. „Tata będzie dzwonił, jak nie będzie mógł być obok”.
  • Zachęcaj do zadawania pytań i odpowiadaj w sposób łagodzący. 
  • „Magiczne przedmioty” – Daj dziecku amulet, np. małą zabawkę lub bransoletkę, która „daje siłę” podczas trudnych momentów.
  • Tablica obrazkowa dnia – Stwórz prostą wizualizację planu dnia (np. obrazki: śniadanie, badanie, zabawa) – to daje poczucie przewidywalności i kontroli.

Praca nad sobą:

• Praca nad poczuciem winy – myśli typu „dlaczego to moje dziecko?” są naturalne, ale mogą obciążać. Zapisz je w notesie i omów z bliską osobą lub psychologiem.
• Praktykowanie wdzięczności – każdego dnia zapisuj jedną rzecz, za którą jesteś wdzięczny w relacji z dzieckiem – to pomaga budować pozytywną perspektywę.

• Prawo do wsparcia- bycie rodzicem chorego dziecka to ogromne wyzwanie – emocjonalne, fizyczne i psychiczne. Często starasz się być silny „dla dziecka”, choć w środku czujesz strach, bezsilność, zmęczenie.
                                                                                    Pamiętaj: nie musisz być zawsze dzielny. Masz prawo czuć się słaby. 

   

Nie jesteś sam. W szpitalu, w fundacji, wśród bliskich są ludzie, którzy chcą i mogą pomóc – nie tylko Twojemu dziecku, ale też Tobie. Bo wsparcie dziecka zaczyna się od zadbania o Ciebie.

DZIECI W WIEKU SZKOLNYM 6-12 LAT

Dzieci w wieku szkolnym znajdują się na wyjątkowym etapie rozwoju, gdzie ich świadomość świata, zdolności poznawcze i emocjonalne szybko się rozwijają. Są coraz bardziej świadome tego, co dzieje się wokół nich, zarówno w kontekście choroby, jak i reakcji otoczenia. Zadają pytania – czasem bardzo konkretne, dotyczące szczegółów medycznych, a czasem filozoficzne, dotykające sensu choroby czy życia. Chcą rozumieć, mieć wpływ na swoją sytuację i być traktowane poważnie. Jednocześnie, mimo rosnącej samodzielności, wciąż potrzebują obecności dorosłych, którzy będą dla nich przewodnikami, a nie źródłem dodatkowego stresu. To kluczowy czas, w którym dziecko może uczyć się, jak radzić sobie z trudnymi emocjami, ale potrzebuje do tego bezpiecznego opiekuna. 

Jak rozmawiać?

• • Wyjaśnij cel hospitalizacji: „Idziesz do szpitala, bo lekarz musi sprawdzić, dlaczego boli Cię brzuch. To pomoże Ci wyzdrowieć”.
  • Odpowiadaj na pytania szczerze: „Tak, dostaniesz kroplówkę, ale to tylko taki specjalny napój dla Twojego ciała”.
  • Opisz plan /rytm dnia: „Rano będą badania, potem odpoczniesz, a może nawet pójdziemy na świetlicę”.

Praktyczne wskazówki:

• • Pozwól dziecku spakować torbę – wybór piżamy czy gry daje poczucie kontroli, decyzyjności i wpływu na sytuację. 
  • Zachęcaj do rozmowy o emocjach: „Czego się boisz? Możemy o tym pogadać”.
  • Włącz personel medyczny – np. poproś pielęgniarkę, by wyjaśniła, jak działa dany aparat do badania. Niewiedza i niepewność rodzą lęk i zagrożenie.

Jak rozmawiać?

• Podawaj pełne informacje, szczerze i konkretnie- unikaj infantylizacji. Mów językiem partnerskim. „Będziesz miał zabieg – możesz zapytać lekarza, jak dokładnie będzie wyglądał.”
• Daj przestrzeń na decyzje i wpływ. „Chcesz, żebym była przy Tobie podczas rozmowy z lekarzem, czy wolisz samodzielnie ją odbyć?”

To, co da się oddać w ręce nastolatka – oddaj. Wzmocnisz w nim poczucie sprawczości i szacunku do siebie.

Praktyczne wskazówki:

• Ułatw kontakt z rówieśnikami- brak relacji z przyjaciółmi może pogłębiać poczucie izolacji. Pomóż w organizowaniu wideorozmów, utrzymaniu kontaktu na czacie, dzieleniu się codziennością – to naprawdę ma znaczenie.
• Zachęcaj do zadawania pytań personelowi- niech wie, że może i ma prawo pytać.

To buduje autonomię i poczucie bycia traktowanym poważnie.

• Przypominaj, że to etap przejściowy. „To, co teraz się dzieje, jest trudne, ale nie będzie trwać wiecznie.” „Lekarze robią wszystko, żebyś jak najszybciej wrócił do swoich spraw, znajomych, szkoły, pasji.” „Jesteś w dobrych rękach – możesz czuć się tutaj bezpiecznie. Ja też tu jestem, blisko. Razem z Tobą”
• Pomóż w zachowaniu prywatności i godności. Uszanuj potrzebę osobności, wyglądu, sposobu bycia. Dla nastolatka wygląd i poczucie kontroli nad ciałem są bardzo ważne – a szpital może je gwałtownie odebrać. „Chcesz, żebym poczekał za drzwiami podczas badania?” „Możesz mieć swoje ubrania, gadżety – wszystko, co daje ci poczucie normalności.

Praca nad sobą:

• Świadomość emocji – zatrzymaj się czasem i zapytaj siebie: „Czego teraz potrzebuję? Co czuję?” To nie egoizm. To higiena emocjonalna.
• Akceptacja, że nie wszystko zależy od Ciebie – nie naprawisz wszystkiego. Ale możesz być obecny. Autentycznie. Z troską. 
• Sieć wsparcia – masz prawo zadzwonić do kogoś tylko po to, żeby powiedzieć: „Nie wiem, co powiedzieć, ale potrzebuję Cię teraz.”, "Potrzebuję z kimś pomilczeć".
  Nie czekaj, aż będzie źle – relacje leczą, dają siłę. 

                    Praca nad sobą w czasie hospitalizacji dziecka to nie program rozwoju osobistego.
                    To ciche dostrajanie się do sytuacji, która zmienia wszystko – ale może też pogłębić Waszą więź.

Bibliografia: 

1. Siegel, D.J. (2020). Świadomy rodzic. Jak kształtować relację z dzieckiem, by miało szczęśliwe i zdrowe życie. Wydawnictwo Mamania.
2. Kabat-Zinn, J. (2008). Życie piękna katastrofa. Medytacja uważności w codziennym życiu. Wydawnictwo Czarna Owca.
3. Kabat-Zinn, M. & Kabat-Zinn, J. (2015). Świadome rodzicielstwo. Jak pomóc dzieciom i sobie przetrwać burzliwe chwile. Wydawnictwo Czarna Owca.
4. Szpak, A. (2014). Pomoc psychologiczna w procesie hospitalizacji dzieci: Aspekty teoretyczne i praktyczne. Wydawnictwo UMK.